ЯРУУ НАЙРАГ ДАХЬ ОД ЭРХИСИЙН ОРЧИХУЙ

эх сурвалж: http://www.mendooyo.com/2008/11/blog-post_01.html

Saturday, November 1, 2008

Яруу найраг бол хүмүүний дотоод сансарын од эрхис юм.Түүнд орон зай орчил хөдөлгөөн, нууц дохиолол, үл тайлагдах олон чанар буй. Гэсэн хэдий боловч хүн төрөлхтөн бие биесийн оюун сэтгэлгээний тэрхүү гайхамшигт сансарт нэвтэрч үзэхийн хүсэл эрмэлзлэл нь яруу найргийн орчуулгын эрдмийг буй болгосон байна. Бичгийн мэргэд, тэрчлэн яруу найрагчид өөрсдөө ч яруу найргийн орчуулгыг бараг боломжгүй зүйл гэж үзэж бичиж ирсээр асан боловч, яруу сайхны цаглашгүй хэрэгцээ нь өөрөө тэр хана хэрэмийг гэтлэн давж яруу найргийн орчуулгын үнэт сан хөмрөгийг буй болгосоор авай. Яруу найргийн орчуулгын сан хөмрөг нэн баян. Бараг түүн шиг их очир эрдэнэсийг манай гарагийн хаанаас ч олдворлох аргагүй.
Монголчуудын орчуулгын уламжлалыг Хүннү, Хятан гүрний үеэс л авч ярина. За тэгээд Их монгол улс, Юань гүрний үед бол бүүр ч ярих юмтай. Энэтхэг, Төвд, Нанхиад, Дорно дахинаас орчуулсан дундад зууны ном эрдэнэсийн өв санг хэдэн зуун ботиор тоолдог билээ. Ялангуяа улс орнууд бие биеэс айж бэргэж, чулуун хэрэм, үзэл сурталын хүрээгээр тусгаарлагдсан төрх байдлаас интернэт мэдээллийн цаг үед нүүж ирсэн XXI зуунд яруу найргийн орчуулгын эрэлт бүүр ч чухал байна. Яагаад гэвэл, яруу найраг руу нь нэвтрэхгүйгээр хүн төрөлхтөн бие биесийн соёлын үнэт зүйлийг бүрэн танин мэдэх боломжгүй юм. Юнескогоос хоёр зууны зааг дээр хүн төрөлхтөнд хандаж яруу найргийг XXI зууны оюун соёлын хамгийн чухал хэрэглээ, үнэт зүйлс болгон зарлаж яруу найраггүйгээр ямар ч урлаг байхгүй хэмээх томъёоллыг эш үндэс болгохдоо улс үндэстнүүдийн хэлний үзэгдлүүдэд буй утга соёлын давтагдашгүй чанарыг хадгалж хамгаалалахын тухайтад онцлон анхаарсан байна. Өнөөдөр хятадын сонгодог яруу найргийг таван хэлнээ харьцуулан үзэх боломжийг соёлт уншигчдадаа олгож буй нь дээр өгүүлсэн хүн төрөлхтөний орчуулгын өв сан ялагдашгүй баян байгаагийн тод гэрч мөн буюу. Манай монголын авъяаслаг дуу хөрвүүлэгч, эрдэмтэн, хятадач Я.Ганбаатар яруу найраг хийгээд түүний орчуулгатай шадарласан олон жилийн сан хөмрөг дотроосоо хятадын 51 сонгодог яруу найргийг шилэн сонгож англи, герман ,орос орчуулгуудыг нь олж цуглуулахын хамт, хятадаас нь монгол руу яруу сайхан орчуулж таван хэлний яруу найргийн нэн сонин сайхан ном бүтээвэй. Чухамхүү яруу найргийг эрхэмлэн дээдэлж хайрлан биширч, ойлгож гэгээрдэг хүмүүн л ийм зовлонтой хийгээд жаргалтай үйлсийг сайн дураараа эрхлэж чадах буй заа. Эрхэм нөхөрт үнэн талархан мэхиймүү. Я.Ганбаатар Нанхиадын сонгодог яруу найргийн эдгээр бүтээлүүдийг монголчлохдоо хятад эхээс нь орчуулсан нь магад боловч, англи, герман, орос орчуулгуудыг харьцуулан тулгаж үзэх боломжийг олжээ. Соёлт мэргэн уншигч дээрх таван хэлний аль нэгээр нь уншихдаа, мөн бусад хэлний орчуулгуудыг харьцуулан харах аз завшааныг энэ номноос олмуй.

Я.Ганбаатар олон жилийнхээ орчуулгын сангаас дээжлэн “Нанхиадын сонгодог яруу найраг “ хэмээх таван хэлний яруу найргийн номоо энэ 2006 онд Монгол улсад болж буй Дэлхийн Яруу Найрагчдын XXYI их хуралд зориулсан байна. Үүнийг эрдэм соёлт эрхэм бичгийн хүмүүний, яруу найргийн их далай руу илгээж буй нэгэн тунгалаг ариухан булаг хэмээн зүйрлэлтэй. Монголын эрдэм билигт хөвгүүд охид дэвэн дэлхийн олон улс оронд сурч боловсорч, хэл соёлтой нь танилцахын хамт, ялангуяа уран зохиол, яруу найрагтай нь бүүр дотно найрсан холбогдож авъяас чадлаа хурцлан ард олныхоо оюун сэтгэлгээг ариусган гэгээрүүлэх энэ мэт буянт үйлсийг хийж болохын үлгэр нь энэ ном боллоо. Я.Ганбаатар орчуулгын энэ бүтээлтэйгээ зэрэгцүүлэн “Нанхиадын сонгодог утга соёл ” хэмээх томоохон бүтээлээ хэвлүүлж байгаагийн зэрэгцээ “Тэнгэрт бошгоор үүдсэн их хүн улсын түүх оршвой ” нэрт түүхийн судалгааны ном ,”Моодун Шаньюй” нэрт түүхэн роман бичиж дуусгаад байна.
Монголчууд нэг хэлний соёлын ертөнцийг өөр хэлний соёл руу нүүлгэхийг “дуун хөрвүүлэх” “орчуулах“ хэмээх үгээр илэрхийлдэг билээ. Дуун хөрвүүлэх гэдэг нь дуу аялгууны эгшиглэн хийгээд түүний сэтгэлийн дүрслэлийн айзам нугалааг яг эргүүлэн тавих лугаа дүйлгэн өөр хэл рүү буулгахын учрыг сэнхрүүлсэн мэт. Орчуулах гэдэг нь нэг хэлийг нөгөө хэл рүү зөөхдөө од эрхисийг огторгуйгаар оруулахын дайтай ажил эрхэлдэг хэмээн нэгэн орчуулагч зүйрлэсэн бий.
Чухам од гарагийн өөр өөр орд гэрийг бие биесд нь зорчуулах мэт нөр хичээнгүй үйл бүтээж, монголын утга соёлын эрдэнэсийн сан хөмрөгийг арвижуулсны цагаан буян өнө үүрд дэлгэрэх болтугай.

2006.06.30
Posted by G Mend-Ooyo at 3:12 AM