Aug 5, 2011
Aug 4, 2011
나비: Эрвээхэй юү, муужгай юу, эсвэл ... ?
Ээ дээ, энэ үг үү. Элдэвлэж магадгүй үг дээ.
Яагаад гэдгийг мэдмээр байна уу?
Хүүхдийн дуу 나비야
나비야 나비야
이리 날아 오너라
노랑 나비 흰 나비
춤을 추며 오너라
봄바람에 꽃잎도
방긋방긋 웃으며
참새도 짹짹짹
노래하며 춤춘다
Энд бидний сайн мэддэг эрвээхэй болох нь тодорхой байна.
Тэгвэл 나비가 생선을 물고 간다 гэдгийг эрвээхэй гэж ойлгохоор
нэг л биш ээ. Толь бичиг харъя.
고양이를 부르거나 이르는 말 гэсэн
тайлбар гарч ирлээ. "Муужгай" гэсэн үг байж таарлаа.
나비야, 이리 온! 옥단이가 대답을 하는데 나비야 부르면
고양이 대답하듯 가량스러운 목소리로 “네.” 하더니…
Энэ өгүүлбэрт бас муужгай гэсэн утгаар оржээ.
Гэтэл 나비야 гэсэн нэртэй өөр нэг дууны үгэнд
우리 헤어진 걸 알아
다신 만날 수가 없는 걸 알아
다만 한 번쯤 니가 보고 싶은데
어떻게 사는지 궁금해 지는데
나비야 나비야 너를 부르던 그 말
날 보며 웃어주던 행복했던 그 날
그리워 그리워 니 얼굴이 그리워
гэж гарч байгаа нь хүмүүс хайртай бүсгүйгээ
"шувуухай, янзагахан, муужгай" гэдгийн "Муужгай"-тай дүйж байна.
Үүнээс гадна 나비등을 켜다 гэж илэрхийлэл байх юм.
Эрвээйхэйгээр хийсэн дэн гэж сонссон уу? Тийм дэн
байхгүй л болов уу. Тэгэхээр юу байж таарах вэ?
Энэ нийлмэл нэр үгийн тайлбарыг харъя.
[북한어] <농업> ‘유아등(나방 따위의 해충의 피해를 막기 위하여
논밭에 켜는 등불)’의 북한어.
Умардынхан тариалангийн хортон шавьж үргээх гэж
асаадаг дэнг ингэж хэлдэг байх нь ээ. Умардын юм ямар хамаа
байх вэ гэж үү? Үгүй ээ. Уран зохиолд, мэдээ нийтлэлд
Умард Солонгосын тухай өгүүлэхэд энэ үг тааралдаж
мэднэ шүү.
За, одоо болсон уу гэвэл бас эрт байна.
그 종이는 길이가 아홉 자, 나비가 넉 자나 된다.
너비 буюу "өргөний хэмжээ, эн" гэдэг үгийг мэддэг бол
ойлгоход ойр дөхөм. Тайлбар нь [명사] 피륙, 종이 따위의 너비.
Түүнчлэн нутгийн аялгуунд
[명사] [방언] ‘누에(누에나방의 애벌레)’의 방언(경북).
Хүр хорхойн авгалдай болох нь байна.
Мөн 나비[원숭이의 충북 강원 방언] 고어 훈몽자외에 [납 원=猿]이라 표기
나비는 고어형태의 원숭이를 말하는 것으로
경남방언 [잘;猿+나비;猿]->[잘라비->잘래비]이음동의어합성 ...).
гэсэн тайлбараас "бич"-ийг нэрлэх эртний үг ажээ.
Элэрсэн баларсан үеийн үгээр яах юм гэвэл,
энэ бидний орчин үед
солонгос залуус өөр утгаар бас хэрэглэх нь мэр сэр
байдаг гэнэ. Тэр нь 나이 든 비호감의 준말이다.
Энд 비호감 нь 호감이 안간다, 즉 못생겼다는 의미로
사용되는 말이다.
Ийм нэг жишээ байна. 우리 선생님 별명은 나비야 *^^*
Дүрсгүй хүүхдүүд байгаа биз?
나비= 나이든 비호감 гэснээс улбаалаад
нэгийг сонирхуулахад 비호감 세트 гэж байна шүү, цаана чинь.
갈비= 갈수록 비호감
제비= 제대로 비호감
아이비= 아시아에서 이런 비호감은 처음
신비= 신이내린 비호감
단비= 단계적으로 비호감
나이비= 나이 들어갈 수록 비호감
이슬비= 이상하게 슬금슬금 비호감
너비아니= 너 비호감인 거 아니?
우비= 우스운 비호감
좀비= 좀처럼 보기 힘든 비호감
Мэдэж байхгүй бол мэлийгээд л суух болох нь дээ.
Өө тийм, Наби гэж залуу дуучин бас бий шүү.
Сураад л байж дээ.
Аяа, бүү санаа алд. Амьд хүн аргатай.
Яагаад гэдгийг мэдмээр байна уу?
Хүүхдийн дуу 나비야
나비야 나비야
이리 날아 오너라
노랑 나비 흰 나비
춤을 추며 오너라
봄바람에 꽃잎도
방긋방긋 웃으며
참새도 짹짹짹
노래하며 춤춘다
Энд бидний сайн мэддэг эрвээхэй болох нь тодорхой байна.
Тэгвэл 나비가 생선을 물고 간다 гэдгийг эрвээхэй гэж ойлгохоор
нэг л биш ээ. Толь бичиг харъя.
고양이를 부르거나 이르는 말 гэсэн
тайлбар гарч ирлээ. "Муужгай" гэсэн үг байж таарлаа.
나비야, 이리 온! 옥단이가 대답을 하는데 나비야 부르면
고양이 대답하듯 가량스러운 목소리로 “네.” 하더니…
Энэ өгүүлбэрт бас муужгай гэсэн утгаар оржээ.
Гэтэл 나비야 гэсэн нэртэй өөр нэг дууны үгэнд
우리 헤어진 걸 알아
다신 만날 수가 없는 걸 알아
다만 한 번쯤 니가 보고 싶은데
어떻게 사는지 궁금해 지는데
나비야 나비야 너를 부르던 그 말
날 보며 웃어주던 행복했던 그 날
그리워 그리워 니 얼굴이 그리워
гэж гарч байгаа нь хүмүүс хайртай бүсгүйгээ
"шувуухай, янзагахан, муужгай" гэдгийн "Муужгай"-тай дүйж байна.
Үүнээс гадна 나비등을 켜다 гэж илэрхийлэл байх юм.
Эрвээйхэйгээр хийсэн дэн гэж сонссон уу? Тийм дэн
байхгүй л болов уу. Тэгэхээр юу байж таарах вэ?
Энэ нийлмэл нэр үгийн тайлбарыг харъя.
[북한어] <농업> ‘유아등(나방 따위의 해충의 피해를 막기 위하여
논밭에 켜는 등불)’의 북한어.
Умардынхан тариалангийн хортон шавьж үргээх гэж
асаадаг дэнг ингэж хэлдэг байх нь ээ. Умардын юм ямар хамаа
байх вэ гэж үү? Үгүй ээ. Уран зохиолд, мэдээ нийтлэлд
Умард Солонгосын тухай өгүүлэхэд энэ үг тааралдаж
мэднэ шүү.
За, одоо болсон уу гэвэл бас эрт байна.
그 종이는 길이가 아홉 자, 나비가 넉 자나 된다.
너비 буюу "өргөний хэмжээ, эн" гэдэг үгийг мэддэг бол
ойлгоход ойр дөхөм. Тайлбар нь [명사] 피륙, 종이 따위의 너비.
Түүнчлэн нутгийн аялгуунд
[명사] [방언] ‘누에(누에나방의 애벌레)’의 방언(경북).
Хүр хорхойн авгалдай болох нь байна.
Мөн 나비[원숭이의 충북 강원 방언] 고어 훈몽자외에 [납 원=猿]이라 표기
나비는 고어형태의 원숭이를 말하는 것으로
경남방언 [잘;猿+나비;猿]->[잘라비->잘래비]이음동의어합성 ...).
гэсэн тайлбараас "бич"-ийг нэрлэх эртний үг ажээ.
Элэрсэн баларсан үеийн үгээр яах юм гэвэл,
энэ бидний орчин үед
солонгос залуус өөр утгаар бас хэрэглэх нь мэр сэр
байдаг гэнэ. Тэр нь 나이 든 비호감의 준말이다.
Энд 비호감 нь 호감이 안간다, 즉 못생겼다는 의미로
사용되는 말이다.
Ийм нэг жишээ байна. 우리 선생님 별명은 나비야 *^^*
Дүрсгүй хүүхдүүд байгаа биз?
나비= 나이든 비호감 гэснээс улбаалаад
нэгийг сонирхуулахад 비호감 세트 гэж байна шүү, цаана чинь.
갈비= 갈수록 비호감
제비= 제대로 비호감
아이비= 아시아에서 이런 비호감은 처음
신비= 신이내린 비호감
단비= 단계적으로 비호감
나이비= 나이 들어갈 수록 비호감
이슬비= 이상하게 슬금슬금 비호감
너비아니= 너 비호감인 거 아니?
우비= 우스운 비호감
좀비= 좀처럼 보기 힘든 비호감
Мэдэж байхгүй бол мэлийгээд л суух болох нь дээ.
Өө тийм, Наби гэж залуу дуучин бас бий шүү.
Сураад л байж дээ.
Аяа, бүү санаа алд. Амьд хүн аргатай.
Aug 3, 2011
Есөн эрдэнэ
алт золото gold 금
мөнгө серебро silver 은
оюу бирюза turquoise 터키석
номин лазулит lazulite 천남석
шүр коралл coral 산호
сувд жемчуг peals 진주
тана перламутр mother of pearl 자개
зэс медь copper 구리
ган сталь steel 강철
мөнгө серебро silver 은
оюу бирюза turquoise 터키석
номин лазулит lazulite 천남석
шүр коралл coral 산호
сувд жемчуг peals 진주
тана перламутр mother of pearl 자개
зэс медь copper 구리
ган сталь steel 강철
Aug 1, 2011
МОНГОЛЫН СОЁЛЫГ ДЭЛХИЙД ТҮГЭЭГЧ
эх сурвалж: Ирээдүй блог
7/31/2011
2011 оны 7 дугаар сарын 30 ны өдрийн "Өдрийн сонин"-д сэтгүүлч Д.Оюунтуяагийн бичсэн өчүүхэн наддаа айхтар томдчихсон гарчигтай хөрөг нийтлэлийг бүрэн эхээр нь блогтоо тавьж байна. Жаахан даруу биш юм болчихов уу яав, за дүүрч та бүхэн болгоож хайрлана уу? Дашрамд сэтгүүлч Д.Оюунтуяад баярласнаа илэрхийлсү.
Өдрийн зочин
МОНГОЛЫН СОЁЛЫГ ДЭЛХИЙД ТҮГЭЭГЧ
Ж.Бат-Ирээдүй докторт ийм нэр яг зохино. Учир нь тэрээр Монголын хэл, соёлыг гадаадын хүмүүст зааж сургах ажлыг хийдэг юм. Сая л гэхэд Японы Токиогийн Гадаад Судлалын Их Сургуульд зочин профессороор гурван жил ажиллаж байгаад Монголдоо өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард иржээ. Аймшигт цунамигийн үеэр тэнд амьдарч байсан хэрэг. Яг цунами болох үеэр доктор маань цахилгаан галт тэргэнд явж таарчээ. “Галт тэрэг усан дээр байгаа мэт хоёр тийшээ савчиж байсан” хэмээн тэр аймшгийн тухай цухасхан дурдаад авна лээ. Өдгөө МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэнгийн захирлын албыг хашиж байгаа бөгөөд энэ нь тус сургууль дээр зохион байгуулагдах монгол судлалын ажлыг удирдах, чиглүүлэх, менежмент хийх нэг үгээр хэлэхэд хөл дээр нь босгох ажлыг удирдана гэсэн үг.
Баянхонгорын Байдраг сум бол Ж.Бат-Ирээдүй докторын төрсөн нутаг нь. Харин тэрээр Заг суманд бага, дунд сургуулиа дүүргэн Байдрагийн 10 жилээс МУИС-ийн монгол хэл, уран зохиолын ангид элсэн оржээ. Энэ цагаас хойш сургуулиасаа хол хөндий байсангүй. Гадаадад ажиллахдаа ч сургуультайгаа байнгын холбоотой байлаа. Учир нь тэрээр анх МУИС-ийг төгсөөд сургуульдаа үлдэж эрдэм шинжилгээний ажилтан, багшаар ажиллаж байтал яамнаас дуудаж Лондонгийн их сургуульд монгол хэл, судлалын багшаар томилжээ. Тэр бол 1991 он байлаа. Лондонгийн их сургуульд багшлахын зэрэгцээ Кембриж, Лийдсийн их сургуульд давхар ажиллах сайхан боломж олдсон байна. Ингэхдээ даваа, лхагва, пүрэв гаригт Лондонгийн их сургуульд, мягмар гаригт Кембриж, баасанд Лийдсийн их сургуульд ажиллаж байсан гэдэг. Тэнд зургаан жил ажиллаад Монголдоо ирж 1998 оноос 2003 он хүртэл МУИС-ийн Монгол судлалын сургуулийн захирлаар ажиллаж байтал Германы Лейпцигийн их сургуулийн Ази судлалын тэнхимд зочин профессороор уригдан 2003-2005 хүртэл ажилласан байна. Дараа нь мөн л урилгаар Британийн номын санд зочин судлаачаар нэг жил ажиллахдаа тэнд хадгалагдаж байгаа монгол номын каталогийг хийж өгчээ.
Дэлхий дээр хамгийн их тархсан зүйлийн нэг бол монгол ном байдаг хэмээн судлаач маань хэлж байна лээ. Ялангуяа XVI - XVIII зууны үеийн судар бичгүүд дэлхий дахинаа нэлээн тархсан байдаг гэнэ. Британийн номын санд л гэхэд 600 орчим монгол судар хадгалагдаж байсныг каталогижуулж өгсөн бөгөөд 20 гаруй монгол тод үсгийн гар бичмэл байсан гэнэ. Тэдгээр нь бүгд шашны агуулгатай судрууд бөгөөд тухайн үеийн Монголын газрын зургийн гараар зурсан эх, тод үсгээр бичсэн судрууд зэрэг нь нэлээн ховорт тооцогддог байна.
Британийн номын санд нэг жил ажиллаад мөн л МУИС-даа буцан ирж ажиллажээ. 2008 онд Японоос түүнд нэгэн урилга ирсэн нь Токиогийн Гадаад судлалын их сургуульд зочин профессороор ажиллахыг урисан байв. Ингээд л энэ оны гуравдугаар сар дуустал тэнд багшилж байгаад дөнгөж ирээд шинэ ажлаа аваад байгаа нь энэ юм.
Ж.Бат-Ирээдүй багш гадны их сургуулиудад ажиллахдаа монгол хэл зааж, Монголын соёл, зан заншил, түүхийн чиглэлээр лекц уншдаг байна.
“Монгол хэл дэлхийн хамгийн хэцүү хэлний нэгд тооцогддог, сурахад хүнд гэдэг нь үнэн үү” гэхэд Ж.Бат-Ирээдүй багш “Солонгос, Япон зэрэг залгамал хэлний овогт ордог хэлтэй улсууд харьцангуй сурахад амархан байх. Олон авиа, эгшигтэй учраас гадныханд дуудлага нь хэцүү байж магад. Гэхдээ ямар ч орны хэл гэдэг нэг тогтолцоо системтэй байдаг. Түүнийг л мэдчих юм бол ямар ч хэл сурахад хялбар. Түүнээс биш хэл гэдэг эмх замбараагүй бөөгнөрөл биш юм. Монгол хэлийг сонирхсон хүмүүс нь боломжийн сайн сурдаг. Ер нь хүнээсээ л шалтгаална. Мөн хэрэглээ байна. Хэрэглээ л хүнийг хэл соёлд сургадаг” гэлээ. Монголчуудыг гадаад хэл сурахдаа авьяастай гэдэг. Үүний учрыг “Дэлхийн хэлний авиазүйн ерөнхий таблиц гэж байдаг. Монгол хэлний гийгүүлэгч, авианы дийлэнх нь тэр таблицад байдаг юм. Тийм болохоор монголчууд гадаад хэлийг их амархан сурдаг, сайн дууддаг” хэмээн доктор тайлбарласан нь сонирхолтой санагдлаа.
Ж.Бат-Ирээдүй докторын өөр нэг үндсэн ажил нь судалгаа шинжилгээний бүтээл хийх. Гадаадын хүмүүст монгол хэл заах арга, судалгаа, сурах бичиг зохиох нь түүний үндсэн судалгааний нэг хэсэг нь. Мөн монгол ёс заншил болон монгол-англи, англи-монгол хэлний зэрэгцүүлсэн судалгаа хийдэг. Дээрх сэдвүүдээр нийт 46 ном бичиж хэвлүүлсэн нь түүний судалгааны цар хүрээг харуулах биз ээ. Тэрээр “Орчин цагийн монгол хэлний ойролцоо утгатай үгсийн бүтэц, утга найруулга” сэдвээр хэлбичгийн ухааны доктор, “Орчин цагийн монгол хэлний ойролцоо утгын тогтолцоо” сэдвээр шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалсан байна.
“Хэд хэдэн орны хэл мэддэг хүн дараагийн хэлээ сурахад амархан байдаг” хэмээн ярих доктор өөрөө англи, франц, герман, япон хэлийг чамгүй сайн эзэмшжээ. Хятад хэлийг судалгааны хэмжээнд бол боломжийн сурсан гэсэн. Түүний гэргий монгол хэлний багш, хятад судлаач мэргэжилтэй. Өдгөө Японы Осака хотноо Жайкагийн сургалтын төвд монгол хэлний багшаар ажиллаж байгаа юм байна. Ж.Бат-Ирээдүй багш чөлөөт цагаараа юм бичих хоббитой. Бас зураг зурж, шүлэг бичнэ. Түүний http://iregedui.blogspot.com хэмээх хувийн блогт зочилж бичсэн зүйлийг нь сонирхож болно гэсэн.
“Одоо Монголдоо суурин амьдрах бодолтой байгаа” гэх түүнд гаднаас урилга ирвэл явахгүй гэхгүй бололтой. Ямартаа ч одоо бол төрөлх сургуульдаа монгол судлалын чиглэлээр дорвитой ажил хийхээр төлөвлөж сууна. Монголчуудын их амралтын улирал эхэлчихсэн налгар зуны энэ өдрүүдэд тэрээр өрөөндөө сууж байлаа. Наймдугаар сарын эхээр Монголд болох дэлхийн монголч эрдэмтэдийн их хурал болон бусад хэд хэдэн бэлтгэж байгаа ажээ.
Д.Оюунтуяа
"Өдрийн сонин"-ы хариуцлагатай нарийн бичгийн дарга
Эх сурвалж "Өдрийн сонин"-ы 2011 оны 07 дугаар сарын 30ны
Бямба гарагийн №181 (3883)
7/31/2011
2011 оны 7 дугаар сарын 30 ны өдрийн "Өдрийн сонин"-д сэтгүүлч Д.Оюунтуяагийн бичсэн өчүүхэн наддаа айхтар томдчихсон гарчигтай хөрөг нийтлэлийг бүрэн эхээр нь блогтоо тавьж байна. Жаахан даруу биш юм болчихов уу яав, за дүүрч та бүхэн болгоож хайрлана уу? Дашрамд сэтгүүлч Д.Оюунтуяад баярласнаа илэрхийлсү.
Өдрийн зочин
МОНГОЛЫН СОЁЛЫГ ДЭЛХИЙД ТҮГЭЭГЧ
Ж.Бат-Ирээдүй докторт ийм нэр яг зохино. Учир нь тэрээр Монголын хэл, соёлыг гадаадын хүмүүст зааж сургах ажлыг хийдэг юм. Сая л гэхэд Японы Токиогийн Гадаад Судлалын Их Сургуульд зочин профессороор гурван жил ажиллаж байгаад Монголдоо өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард иржээ. Аймшигт цунамигийн үеэр тэнд амьдарч байсан хэрэг. Яг цунами болох үеэр доктор маань цахилгаан галт тэргэнд явж таарчээ. “Галт тэрэг усан дээр байгаа мэт хоёр тийшээ савчиж байсан” хэмээн тэр аймшгийн тухай цухасхан дурдаад авна лээ. Өдгөө МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэнгийн захирлын албыг хашиж байгаа бөгөөд энэ нь тус сургууль дээр зохион байгуулагдах монгол судлалын ажлыг удирдах, чиглүүлэх, менежмент хийх нэг үгээр хэлэхэд хөл дээр нь босгох ажлыг удирдана гэсэн үг.
Баянхонгорын Байдраг сум бол Ж.Бат-Ирээдүй докторын төрсөн нутаг нь. Харин тэрээр Заг суманд бага, дунд сургуулиа дүүргэн Байдрагийн 10 жилээс МУИС-ийн монгол хэл, уран зохиолын ангид элсэн оржээ. Энэ цагаас хойш сургуулиасаа хол хөндий байсангүй. Гадаадад ажиллахдаа ч сургуультайгаа байнгын холбоотой байлаа. Учир нь тэрээр анх МУИС-ийг төгсөөд сургуульдаа үлдэж эрдэм шинжилгээний ажилтан, багшаар ажиллаж байтал яамнаас дуудаж Лондонгийн их сургуульд монгол хэл, судлалын багшаар томилжээ. Тэр бол 1991 он байлаа. Лондонгийн их сургуульд багшлахын зэрэгцээ Кембриж, Лийдсийн их сургуульд давхар ажиллах сайхан боломж олдсон байна. Ингэхдээ даваа, лхагва, пүрэв гаригт Лондонгийн их сургуульд, мягмар гаригт Кембриж, баасанд Лийдсийн их сургуульд ажиллаж байсан гэдэг. Тэнд зургаан жил ажиллаад Монголдоо ирж 1998 оноос 2003 он хүртэл МУИС-ийн Монгол судлалын сургуулийн захирлаар ажиллаж байтал Германы Лейпцигийн их сургуулийн Ази судлалын тэнхимд зочин профессороор уригдан 2003-2005 хүртэл ажилласан байна. Дараа нь мөн л урилгаар Британийн номын санд зочин судлаачаар нэг жил ажиллахдаа тэнд хадгалагдаж байгаа монгол номын каталогийг хийж өгчээ.
Дэлхий дээр хамгийн их тархсан зүйлийн нэг бол монгол ном байдаг хэмээн судлаач маань хэлж байна лээ. Ялангуяа XVI - XVIII зууны үеийн судар бичгүүд дэлхий дахинаа нэлээн тархсан байдаг гэнэ. Британийн номын санд л гэхэд 600 орчим монгол судар хадгалагдаж байсныг каталогижуулж өгсөн бөгөөд 20 гаруй монгол тод үсгийн гар бичмэл байсан гэнэ. Тэдгээр нь бүгд шашны агуулгатай судрууд бөгөөд тухайн үеийн Монголын газрын зургийн гараар зурсан эх, тод үсгээр бичсэн судрууд зэрэг нь нэлээн ховорт тооцогддог байна.
Британийн номын санд нэг жил ажиллаад мөн л МУИС-даа буцан ирж ажиллажээ. 2008 онд Японоос түүнд нэгэн урилга ирсэн нь Токиогийн Гадаад судлалын их сургуульд зочин профессороор ажиллахыг урисан байв. Ингээд л энэ оны гуравдугаар сар дуустал тэнд багшилж байгаад дөнгөж ирээд шинэ ажлаа аваад байгаа нь энэ юм.
Ж.Бат-Ирээдүй багш гадны их сургуулиудад ажиллахдаа монгол хэл зааж, Монголын соёл, зан заншил, түүхийн чиглэлээр лекц уншдаг байна.
“Монгол хэл дэлхийн хамгийн хэцүү хэлний нэгд тооцогддог, сурахад хүнд гэдэг нь үнэн үү” гэхэд Ж.Бат-Ирээдүй багш “Солонгос, Япон зэрэг залгамал хэлний овогт ордог хэлтэй улсууд харьцангуй сурахад амархан байх. Олон авиа, эгшигтэй учраас гадныханд дуудлага нь хэцүү байж магад. Гэхдээ ямар ч орны хэл гэдэг нэг тогтолцоо системтэй байдаг. Түүнийг л мэдчих юм бол ямар ч хэл сурахад хялбар. Түүнээс биш хэл гэдэг эмх замбараагүй бөөгнөрөл биш юм. Монгол хэлийг сонирхсон хүмүүс нь боломжийн сайн сурдаг. Ер нь хүнээсээ л шалтгаална. Мөн хэрэглээ байна. Хэрэглээ л хүнийг хэл соёлд сургадаг” гэлээ. Монголчуудыг гадаад хэл сурахдаа авьяастай гэдэг. Үүний учрыг “Дэлхийн хэлний авиазүйн ерөнхий таблиц гэж байдаг. Монгол хэлний гийгүүлэгч, авианы дийлэнх нь тэр таблицад байдаг юм. Тийм болохоор монголчууд гадаад хэлийг их амархан сурдаг, сайн дууддаг” хэмээн доктор тайлбарласан нь сонирхолтой санагдлаа.
Ж.Бат-Ирээдүй докторын өөр нэг үндсэн ажил нь судалгаа шинжилгээний бүтээл хийх. Гадаадын хүмүүст монгол хэл заах арга, судалгаа, сурах бичиг зохиох нь түүний үндсэн судалгааний нэг хэсэг нь. Мөн монгол ёс заншил болон монгол-англи, англи-монгол хэлний зэрэгцүүлсэн судалгаа хийдэг. Дээрх сэдвүүдээр нийт 46 ном бичиж хэвлүүлсэн нь түүний судалгааны цар хүрээг харуулах биз ээ. Тэрээр “Орчин цагийн монгол хэлний ойролцоо утгатай үгсийн бүтэц, утга найруулга” сэдвээр хэлбичгийн ухааны доктор, “Орчин цагийн монгол хэлний ойролцоо утгын тогтолцоо” сэдвээр шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалсан байна.
“Хэд хэдэн орны хэл мэддэг хүн дараагийн хэлээ сурахад амархан байдаг” хэмээн ярих доктор өөрөө англи, франц, герман, япон хэлийг чамгүй сайн эзэмшжээ. Хятад хэлийг судалгааны хэмжээнд бол боломжийн сурсан гэсэн. Түүний гэргий монгол хэлний багш, хятад судлаач мэргэжилтэй. Өдгөө Японы Осака хотноо Жайкагийн сургалтын төвд монгол хэлний багшаар ажиллаж байгаа юм байна. Ж.Бат-Ирээдүй багш чөлөөт цагаараа юм бичих хоббитой. Бас зураг зурж, шүлэг бичнэ. Түүний http://iregedui.blogspot.com хэмээх хувийн блогт зочилж бичсэн зүйлийг нь сонирхож болно гэсэн.
“Одоо Монголдоо суурин амьдрах бодолтой байгаа” гэх түүнд гаднаас урилга ирвэл явахгүй гэхгүй бололтой. Ямартаа ч одоо бол төрөлх сургуульдаа монгол судлалын чиглэлээр дорвитой ажил хийхээр төлөвлөж сууна. Монголчуудын их амралтын улирал эхэлчихсэн налгар зуны энэ өдрүүдэд тэрээр өрөөндөө сууж байлаа. Наймдугаар сарын эхээр Монголд болох дэлхийн монголч эрдэмтэдийн их хурал болон бусад хэд хэдэн бэлтгэж байгаа ажээ.
Д.Оюунтуяа
"Өдрийн сонин"-ы хариуцлагатай нарийн бичгийн дарга
Эх сурвалж "Өдрийн сонин"-ы 2011 оны 07 дугаар сарын 30ны
Бямба гарагийн №181 (3883)
Subscribe to:
Posts (Atom)