Г.Аюурзана: Хог шороогоор шуурсан, машин бөглөрсөн хотын амьдрал дунд ч даяанчлах боломж бий

Уг ярилцлагын хэсгээс орууллаа.
Бүрэн эхээр нь http://news.gogo.mn/r/70459 хаягаас уншаарай.


БИ ӨӨРИЙНХӨӨ НОМУУДЫГ ЯМАР Ч ОРНЫ ЯМАР Ч МУНДАГ ЗОХИОЛЧИД ҮЗҮҮЛЭХЭД НҮҮР УЛАЙХААРГҮЙ ГЭДГИЙГ МЭДНЭ

-“2x2=6 буюу суут жаран сэтгэгч”, “Дэлхийн утга зохиолын 85 сод туурвил” зэрэг олон орчуулгын номыг тань хүмүүс мэднэ. Та орчуулагч уу аль эсвэл зохиолч уу?
-Наад хоёр номыг чинь хоёуланг нь би олон янзын эх сурвалж цуглуулж, судалж, харьцуулж, өөрөө түүж сонгож байгаад, өөртөө таалагддаг сэтгэгчид, зохиолчдыг голлон барьж бичсэн юм. Баруунд иймэрхүү номыг non-fiction writing гэдэг. Бас Монтэнийн эссэнүүд, “Дэлхийн сонгомол яруу найраг” антолог, Фолкнерын “Өвгөд”, Борхэсийн “Хоёр хаан, хоёр хонгил” гээд цэвэр уран зохиолын орчуулга ч нэлээд хийсэн. Зохиолч хүн орчуулга хийх нь хэвийн, түгээмэл, зүй ёсны хэрэг. Жишээ нь чи Мураками гэдэг япон зохиолчийн тухай сонссон байх. Өнөөдрийн хамгийн алдартай романч. Тэр хүн Сэлинжер, Карвэр гээд л 20 гаруй номыг англиас япон руу орчуулсан байдаг. Набоков л гэхэд “Евгений Онегин”-ийг англи руу төгс орчуулсан гэж тооцогддог. Пушкин, Нацагдорж, Пауль Целан гээд л бүгд орчуулга хийдэг байсан шүү дээ. Чиний асуултын тухайд гэвэл би орчуулагч ч мөн, зохиолч ч мөн.

-Таныг зарим хүн зохиолч гэхээсээ илүүтэй орчуулагч гэж үздэг юм билээ. Тэр ч бүү хэл бичсэн зохиолыг тань үгүйсгэж гадны зохиолоос хуулсан мэтээр ярьж байхыг сонссон.
-Зарим хүн гэдэг нь хэн юм бол. “Аюурзана тэндээс ингээд ингээд хуулчихаж” гээд баримттай нотолгоотой бичээд, нэр овгоо доор нь тавьчихсан нэг ч хүнийг би мэдэхгүй. Яагаад ч юм нууцхан өширхөөд, элдэв гүтгэлэг тараагаад явдаг ердөө таван л хүн бий. Өөрсдөө нэг ном байтугай нэг өгүүллэг ч орчуулж үзээгүй, орчуулж чадах ч үгүй, ганц роман бичиж үзээгүй тийм л нөхдийн тараадаг яриа. Манай уран зохиолынхон маш залхуу, бүтээлч биш. Учраа олохоо больчихсон, юу бичихээ ч мэдэхээ байчихсан олон хүнийг би мэднэ. Тийм хүмүүс намайг ойр ойрхон ном гаргаад байхаар их л сэжиглэнгүй ханддаг юм. “Энэ яагаад ийм хурдан дараагийн номоо гаргачихав, яг л нэг газраас хуссан байж таарна” гэж боддог шиг байгаа юм. Би олон оронд, уран зохиолын арга хэмжээн дээр шүлэг болон зохиолоосоо уншиж, орчуулгын workshop-д хэлэлцүүлж байсан. Хууллаа гэхэд дор нь л баригдана ш дээ. Зарим хүн мэдээжийн юмыг олж хардаггүй, элдэв ярианд дүгнэлт хийх чадваргүй байдаг. Ер нь тэгээд маш тодорхой зүйлийг олж харж чадахгүй байна аа гэдэг бол боловсрол муутай нь л холбоотой.

-Ахмад зохиолчдынхоо хийсэнд сэтгэл дундуур байж, шүүмжлэл тэй ханддагт зарим зохиолч, шүүмжлэгчид дургүй байдаг юм билээ?
-Хийсэн зүйлд нь би сэтгэл дундуур байдаг юм биш ээ. Харин юу ч хийгээгүйд нь л гонсойж явдаг.

-Тэгвэл та өөрийгөө хэр зохиолч гэж үнэлэх үү?
-Хэрэв би өөрийгөө авьяасгүй, тааруухан зохиолч гэж боддог байсан бол, хэзээ ч бичсэн зүйлээ хэвлүүлэхгүй байсан. Эсвэл, муу зохиолчдыг муу зохиолч гэж огт хэлэхгүй, авьяасгүй мөртлөө зальхай амьтад уран зохиолыг гутааж завшаан хайж яваад нь дургүйцэхгүй, ердийн арилжааны юмс биччихээд түүнийгээ үхэн хатан рекламдаж, бүх хүний аргыг олох гэж гүйх байсан. Тэгээд чадалтай чадалгүй үй олон найзын дунд хөвж явах байсан биз. Ер нь манай ихэнх зохиолч өөрийгөө худлаа ч хамаагүй магтуулахын тулд л, үгүй ядахнаа шүүмжлүүлчихгүйн тулд бусадтай гэмгүй явахыг оролддог. Надад бол тэгэх шаардлага байхгүй. Би өөрийнхөө номуудыг ямар ч орны ямар ч мундаг зохиолчид үзүүлэхэд нүүр улайхааргүй гэдгийг мэднэ.

-Үлгэр жишээ авч хамгийн ихээр шүтэн биширдэг ямар зохиолч байдаг вэ. Хэзээ ч уншаад уйдамгүй зохиол гэвэл?
-Монтэнь, Фолкнер, Борхэс гээд зөндөө дөө. Гайхамшигтай, уншсаар байгаад бүр дотно нөхөд шиг санагдах болчихсон яруу найрагчид ч байна. Ер нь би шүлэг уншихаас хэзээ ч уйддаггүй. Хэзээ ч дахин уншихад бэлэн ном бол Прүстийн “Алдагдсан цагийн эрэлд”. Би заримдаа өөрийгөө хамгийн их аз жаргалтай байгаагаар төсөөлөхдөө зуслангийнхаа байшинд гал түлчихээд, дээл нөмрөөд, Прүстийг уншихаас өөр ажилгүй хүн болчихлоо гэж мөрөөддөг.

-Таны өөрийн бичсэн зохиол бүтээлээс хамгийн сайн болсон хэмээн олзуурхаж “тоодог” нь?
-Шүлгүүддээ хамгийн их хайртай. “Амь тавьж буй шувууны далавч”-ийн зарим хэсэг, бас “Арван зүүдний өр” их гайгүй болсон санагддаг. Сая гарсан “Бөөгийн домог” романаа сайн боллоо гэж бодож байна.

-“Арван зүүдний өр” содон шийдэлтэй, сонирхолтой зохиол шиг санагдсан. Тэрхүү зохиолд гардаг баатар шиг энэ номоо арай зүүднээсээ сэдэвлэж бичсэн юм биш биз дээ. Зарим суутан агуу бүтээлээ зүүдэндээ харсан гэлцдэг.
-Хачин этгээд гар бичмэлийн төлөө миний баатрын төлсөн тэр арван зүүд бол арвуулаа надад жинхэнээсээ зүүдлэгдсэн. Тэр номын тухай Петербургт эрдэм шинжилгээний хурал зохиогдсоны дараа орчуулаач гэж тэндхийн нэг судлаач санал тавьсан юм. Тэгээд би өөрөө орчуулж, зарим бүлгийг нь найз Чинбаяртаа даалгаж, дараа нь надтай Горькийд хамт сурч байсан найз Андрей маань редакторласан. Одоо хэвлэгдэж байгаа. Хэвлэх гэж байгаа хүн нь над руу утасдаад “Энэ зүүднүүдийг яаж зохиосон юм бэ?” гэж асуухад нь би “Зүгээр л надад өөрт зүүдлэгдсэн юм” гэж үнэнээ л хэлсэн.