Үгийн мөрдөгч

Хэдэн жилийн өмнө хичээлийн завсарлагаар найзтайгаа уулзаж зогстол найз маань,
– Нээрээ чамаас нэг үг асууя. 도어락 гэж юу гэсэн үг юм бол? гэж асуулаа.

Юм л бол гар сунгадаг МУИС-ын ногоон толио дэлгэлээ. Байдаггүй шүү. Өдийд бол нэтээс эхлээд хайх байсан байх. Гэтэл тэр үед нэт байсан ч хурд нь удааныг хэлэх үү, миний тэвчээр мууг хэлэх үү нэтэд холбогдоно гэдэг их л зовлонтой байсан юм даг. За тэгээд ер нь нэтээс үг хайчих сайт нь ч нээгдээгүй, үг хайхад нэт ашиглаж болно гэж ч боддоггүй мэддэггүй явсан санагдана. Хорь гучин минут хүлээж сууж мэйлээ хальт шалгасан болдог байж билээ.

- Ямар юман дээр гарсан байна вэ?
- Мэдэхгүй. Нэг байрны танилцуулга дээр байсан гэсэн. Миний таньдаг хүн асуугаад би мэддэггүй. Тэгээд чамайг мэдэх байх гэж бодоод асууж байна.
- Эхийг нь, үгүй гэхэд өгүүлбэрийг нь, бүр ядвал холбоо үгийг нь ч болов харчихад яг ямар утгаар хэрэглэснийг нь мэдэхэд арай л дөхөм байдаг юмсан. Ялангуяа олон салаа утгатай үг ч юмуу ижил бичлэг дуудлагатай үгийн аль утга нь тохирч, аль үгийг нь хэрэглэснийг мэдэхэд арай амар болдог.

- Солонгост байдаг танил л даа. Би ирэхдээ уулзсан. Одоо мөд уулзахгүй.
- Тэгвэл их барьц муутай юм байна. Яах ч аргагүй дан үгээр нь л хайх болох нь дээ. Дараа энд тэндээс олж мэдвэл хэлж өгье.
- Тэгээрэй. Дараа уулзъя.

Багш нээрээ бид нарыг “Одоо овоо үгийн баялагтай болсон юм чинь тайлбар толь сайн ашиглаж сураарай” гэсэн. Тайлбар толиос нэг харъя байз. Бас л байдаггүй. Дутуу харчихсан юм болов уу? Ногоон толь, тайлбар толь хоёроо дахиж сөхлөө. Үнэхээр алга. Харин 도어 гэж үг байна. Гэхдээ “Би явлаа” гэсэн өгүүлбэрийг “Явлаа, би” гэх мэтээр өгүүлбэрийн гишүүний байр сольж илэрхийлэх арга гэж тайлбарласан байв. Яаж ч бодоод байрны танилцуулга дээр ийм энэ утгаар баймааргүй юм. Сурталчилгааны үгэнд нь орсон байсан юм болов уу? Ээ, бүү мэд. Уг нь энэ 도어 гэдгийн утгыг мэдчихвэл 락 нь “хөгжих цэнгэх” гэсэн утгатай ханз байж магадгүй. Солонгос хэлэнд ханзнаас бүтсэн үг их олон байдаг шүү дээ.

Эрэл мухардлаа. Амь биш заяа биш орхичих уу? Монголчууд “Эрлийг сургаар” гэдэг. Сураглаад үзье. Ингэхэд хэнээс асуух вэ? Гайгүй дотно байсан солонгос багш буцчихсан. Монгол багш нар өчнөөн цаг хичээл заадаг, зав муутай. Тэгээд бас л ногоон толь, тайлбар толиос харж өгнө. Эсвэл “Өөрөө сайн хай” гэнэ. Зарим нь шулуухан “Мэдэхгүй” гэдэг. Солонгос найзтай ч байсан болоосой. Өөр арга бодъё.

Солонгос хэлний хувьд надаас олон оймс элээсэн ахлах ангийн оюутнаас асууя. Сургуульдаа л “гавал” гэгддэг нэг залуугаас асуутал, “Харж байгаагүй үг байна. Буруу хазгай бичсэн үг юм биш биз?” гэв. Нээрээ тийм байж болох юм. Тийм бол ямар үгийг ингэж буруу бичсэн байж болох вэ? Тааж мэдэхэд хэцүү юм даа. Одоо яах вэ? Доод ангийн нэг сүрхий залуу байдаг. Түүнээс асуух уу? Дэмий байх аа. Солонгост хэдэн жил болсон ч гэсэн яриандаа л гайгүй юм байна билээ. Бас биеэ тоочихсон оюутан. Түүнээс үг асууж доошоо орохоо больё. Хааяа ингээд хөл тушчихдаг нэрэлхүү зан гэж хэцүүеэ. Орхихоос доо.

Хоёр хоногийн дараа Скай худалдааны төв орлоо. Бараа сонирхоод явж байтал нэг юм нүдэнд туслаа. Өнөөх “гайхал” чинь дүрээрээ байж байдаг байна шүү. Харин юун дээр байсан гээч. Байрны цоожны солонгос шошгон дээр байв. Хорвоо гэж сонин юм шүү. Хүсэхэд хясаад олдоогүй хэрнээ тохуурхсан юм шиг энд ингээд өөдөөс “марзайгаад” байж байдаг. Юутай ч эрснээ оллоо. Байз. Энэ чинь юу билээ? Нэг л танил байх чинь. Door lock гэсэн үгийг солонгосоор галигласан үг байсан байна шүү дээ. Юманд учир, суманд гичир. Юмны учрыг олох сайхан шүү. Дараа хашир байна аа. Онол практик, чухамдаа хичээл амьдрал хоёр хослохоороо ийм сайхан байх юм. Энэ сониноо найздаа хурдхан дуулгая.

За тэгээд тун удахгүй бас нэг үгийн араас “мөшгөж” мөрдөгч болчихоод явж байх байх даа. Хаа очиж үг эрэх дуртай нь аштай юу. Тиймгүй бол “Дургүйд хүчгүй” гэдэг биз дээ?